آیا مقتل ابومخنف معتبر است؟

/۰ دیدگاه /در /توسط

کد 5989

متن شبهه یا سوال:

اخیرا یکی از دوستان، تاکید زیادی روی مطالعه عاشورا بر اساس «مقتل ابومخنف» می‌نمود. آیا این مقتل معتبر است؟ و می‌شود به نقل های آن اعتماد نمود؟

پاسخ اجمالی

یکی از مشهورترین مقاتل که پیرامون وقایع کربلا تاکنون نگاشته شده، «مقتل الحسین» معروف به مقتل ابومخنف است.

این کتاب تا حدود قرن چهارم هجری در دسترس بوده و مورد مراجعه علما و محققان قرار داشته است ولی پس از آن، این کتاب نیز مانند سایر آثار ابومخنف، از میان رفته است و اگر نبود نقل قول های طبری، شیخ مفید، ابوالفرج اصفهانی و… امروز کسی از وجود چنین مقتلی اطلاع نمی‌داشت.

به همین دلیل می‌توان چنین گفت که، «مقتلی که امروزه به نام مقتل ابومخنف مشهور است، کتاب معتبری نیست و متعلق به قرن ششم هجری است». اما در دوران معاصر، برخی از پژوهشگران، سعی نموده اند، آنچه که در تاریخ طبری و دیگر کتاب های معتبر از ابومخنف و مقتل او نقل شده است گردآوری نموده و منتشر نمایند، که شاید بتوان تا حدودی به آنها اعتماد نمود.

پاسخ تفصیلی

در جواب باید گفت، یکی از مشهورترین مقاتل که پیرامون وقایع کربلا تاکنون نگاشته شده، «مقتل الحسین» معروف به مقتل ابومخنف است. لوط بن یحیی بن سعید بن مخنف الازدی، یا همان ابومخنف مشهور، این کتاب را در اوائل قرن دوم هجری نوشته است که همین امر، یعنی نزدیک بودن به زمان واقعه، بر اهمیت این اثر افزوده است. زمانی که او کار نگارش «مقتل الحسین» را آغاز نمود، هنوز برخی از شاهدان مورد اعتماد در قید حیات بودند.

این کتاب تا حدود قرن چهارم هجری در دسترس بوده و مورد مراجعه علما و محققان قرار داشته است ولی پس از آن، این کتاب نیز مانند سایر آثار ابومخنف، از میان رفته است و اگر نبود نقل قول های طبری، شیخ مفید، ابوالفرج اصفهانی و… امروز کسی از وجود چنین مقتلی اطلاع نمی‌داشت. به همین دلیل می‌توان چنین گفت که، «مقتلی که امروزه به نام مقتل ابومخنف مشهور است، کتابی جعلی و متعلق به قرن ششم هجری است. محمد صحتی سردرودی، درباره این مقتل می‌نویسد:

«آنچه که پیشتر در جلد دهم بحارالانوار منتشر شده بود و بارها نیز با عناوین مختلف به صورت مستقل چاپ شده است، اعتباری ندارد و استناد به آن، نشاید و نباید کرد». (عاشورا پژوهی/ص63)

محدث نوری نیز در کتاب لؤلؤ و مرجان درباره این کتاب، اینگونه اظهار نظر می‌کند:

«ابومخنف لوط بن یحیی از بزرگان محدثین و معتمد ارباب سیر و تواریخ است و مقتل او در نهایت اعتبار…. و لکن افسوس که اصل مقتل بی‌عیب او در دست نیست و این مقتل موجود که به او نسبت می‌دهند، مشتمل است بر بعضی مطالب مُنکَرۀ مخالفِ اصول مذهب و البته آن را اَعادی و جُهّال به جهت پاره‌ای از اغراض فاسده، در آن کتاب داخل کردند و از این جهت از حداعتبار و اعتماد افتاده، بر منفردات آن هیچ وثوقی نیست». (به نقل از کتاب شناسی تاریخ امام حسین/ص43)

اما در دوران معاصر، برخی از پژوهشگران، سعی نموده اند، آنچه که در تاریخ طبری و دیگر کتاب های معتبر از ابومخنف و مقتل او نقل شده است گردآوری نموده و منتشر نمایند. «مقتل الحسین به کوشش حسن غفاری» و «نخستین گزارش مستند از نهشت عاشورا به تحقیق محمدهادی یوسفی غروی و ترجمه جواد سلیمانی» از این دست اند.

    مطالعه بیشتر

    –

    the14.ir/5989


    0 پاسخ

    دیدگاه خود را ثبت کنید

    تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
    در گفتگو ها شرکت کنید.

    پاسخی بگذارید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    معادله ی امنیتی *