حمله اعراب به ایران و کتاب دوقرن سکوت

/۰ دیدگاه /در /توسط

کد : 10200

متن شبهه یا سوال:

آیا مطالب کتاب دوقرن سکوت «عبدالحسین زرین کوب» که در فضای مجازی به این کتاب در رابطه با جنگ اعراب به ایران استناد می‌شود، معتبر است؟

پاسخ اجمالی

1. کتاب «دو قرن سکوت» نوشته «عبدالحسین زرین کوب»، بر اساس دیدگاه باستانگرائی و برتری ایران قبل از اسلام تالیف شده و از نظر تاریخی، ایراداتی اساسی دارد.

2. مولف در مقدمه چاپ های بعدی كتاب این ایرادات را گوشزد نموده و اعتراف می‌كند كه با توجه به شور جوانی ای که در دوران نگاشتن این كتاب با او همراه بوده، در بسیاری از مسائل مغرضانه نویسندگی كرده است.

وی در مقدمه (ص ۱۹ ـ ۲۰) چنین نگاشته است:
«در جایی که سخن از حقیقت جویی است چه ضرورت دارد که من بیهوده از آنچه سابق به خطا پنداشته ام دفاع کنم و عبث لحاج و عناد ناروا ورزم؟
از این رو، درین فرصتی که برای تجدید نظر پیش آمد، قلم برداشتم و در کتاب خویش برهرچه مشکوک و تاریک و نادرست بود، خط بطلان کشیدم.
بسیاری از این موارد مشکوک و تاریک جاهایی بود که من در آن روزگار گذشته، نمی دانم از خامی یا تعصب، نتوانسته بودم به عیب و گناه و شکست ایران به درست اعتراف کنم.
در آن روزگاران، چنان روح من از شور و حماسه لبریز بود که هرچه پاک و حق و مینوی بود از آن ایران می دانستم و هرچه را از آن ایران ـ ایران باستانی را می گویم ـ نبود، زشت و پست و نادرست می شمردم.
در سالهایی که پس از نشر آن کتاب بر من گذشت و در آن مدت، دمی از کار و اندیشه و در باب همین دوره از تاریخ ایران، غافل نبودم، در این رأی ناروای من چنان که شایسته است، خللی افتاد. خطای این گمان را ـ که صاحب نظران از آن غافل نبودند ـ دریافتم و درین فرصتی که برای تجدید نظر در کتاب سابق دست آمد لازم دیدم که آن گمان خطای تعصب آمیز را جبران کنم…»

3. نویسنده در زمان و شرایطی به تألیف كتاب مذكور می پردازد كه غرب زدگی، حمله به اسلام و تقدیس ایران باستان، دو پایه سیاست فرهنگی عصر پهلوی بود كه توسط روشنفكران سكولار انجام می‌گرفت.

4. گام مهمتر زرین كوب در این عرصه، نگارش كتاب گرانسنگ «كارنامه اسلام» بود. زرین كوب در مقدمه این كتاب می‌نویسد: «كارنامه اسلام یك فصل درخشان تاریخ انسانى است… .»

پاسخ تفصیلی

 

نقدی بر کتاب دو قرن سکوت؛

1. کتاب «دو قرن سکوت» نوشته «عبدالحسین زرین کوب»، بر اساس دیدگاه باستانگرائی و برتری ایران قبل از اسلام تالیف شده و از نظر تاریخی، ایراداتی اساسی دارد.

2. مولف در مقدمه چاپ های بعدی كتاب این ایرادات را گوشزد نموده و اعتراف می كند كه با توجه به شور جوانی ای كه در دوران نگاشتن این كتاب با او همراه بوده، در بسیاری از مسائل مغرضانه نویسندگی كرده است. زرین کوب در چاپ نخست از کتاب «دو قرن سکوت» از ایران باستان مبالغه آمیز دفاع کرده که برخی زرتشتیان و باستان ستاهای افراطی را شادمان ساخته اما توجه ندارند که او شش سال بعد (سال ۱۳۳۶) ضمن اصلاح نوشته ی پیشین، در مقدمه ی چاپ دوم، به بازگشت از موضع قبلی اش تصریح کرده است.

وی در مقدمه (ص ۱۹ ـ ۲۰) چنین نگاشته است:
«در جایی که سخن از حقیقت جویی است چه ضرورت دارد که من بیهوده از آنچه سابق به خطا پنداشته ام دفاع کنم و عبث لحاج و عناد ناروا ورزم؟
از این رو، درین فرصتی که برای تجدید نظر پیش آمد، قلم برداشتم و در کتاب خویش برهرچه مشکوک و تاریک و نادرست بود، خط بطلان کشیدم.
بسیاری از این موارد مشکوک و تاریک جاهایی بود که من در آن روزگار گذشته، نمی دانم از خامی یا تعصب، نتوانسته بودم به عیب و گناه و شکست ایران به درست اعتراف کنم.
در آن روزگاران، چنان روح من از شور و حماسه لبریز بود که هرچه پاک و حق و مینوی بود از آن ایران می دانستم و هرچه را از آن ایران ـ ایران باستانی را می گویم ـ نبود، زشت و پست و نادرست می شمردم.
در سالهایی که پس از نشر آن کتاب بر من گذشت و در آن مدت، دمی از کار و اندیشه و در باب همین دوره از تاریخ ایران، غافل نبودم، در این رأی ناروای من چنان که شایسته است، خللی افتاد. خطای این گمان را ـ که صاحب نظران از آن غافل نبودند ـ دریافتم و درین فرصتی که برای تجدید نظر در کتاب سابق دست آمد لازم دیدم که آن گمان خطای تعصب آمیز را جبران کنم…»

3. در چاپ دوم كتاب دكتر زرین كوب، تصحیحاتی در راستای صحت بخشیدن هرچه بیشتر به اثرش انجام داد.

4. استاد مطهری در خدمات متقابل اسلام و ایران انتقادات جدی و تندی را نسبت به این كتاب دارد و «در آغاز كتاب دوقرن سکوت از نوشته استاد مطهری نیز یاد شده» است.

5. نویسنده در زمان و شرایطی به تألیف كتاب مذكور می پردازد كه غرب زدگی، حمله به اسلام و تقدیس ایران باستان، دو پایه سیاست فرهنگی عصر پهلوی بود كه توسط روشنفكران سكولار انجام می‌گرفت.

6. بسیاری از روشنفكران شووینیست مآب عصر رضاخان، بعضاً با شهامت تمام به اشتباه خویش اعتراف كردند؛

* همان كاری كه عبدالحسین زرین كوب انجام داد و در پیشگفتاری كه بر چاپ دوم «دو قرن سكوت» نوشت با اعترافی دلیرانه، حق پذیری و پختگی تدریجی خویش را ثابت كرد.
* گام مهمتر زرین كوب در این عرصه، نگارش كتاب گرانسنگ «كارنامه اسلام» بود.

7. زرین كوب در مقدمه كتاب «كارنامه اسلام» می نویسد : «كارنامه اسلام یك فصل درخشان تاریخ انسانى است. نه فقط از جهت‏ توفیقى كه مسلمین در ایجاد یك فرهنگ تازه جهانى یافته ‏اند ، بلكه نیز به سبب فتوحاتى كه آنها را موفق كرد به ایجاد یك دنیاى تازه، وراى شرق‏ و غرب، قلمرو اسلام كه در واقع نه شرق بود نه غرب.»

8. لذا مطالبی که در خصوص اسلام و ایران در آن عصر، با استناد به چاپ اول کتاب منتشر می شوند قابل استناد نمی باشند.

 

  • 10200_n
  • 10200_001
  • 10200_002
  • 10200_001_web
  • 10200_002_web

مطالعه بیشتر

porseman.org/q/show.aspx?id=99458

siasi.porsemani.ir/node/1912

motahari.ir/fa/content/1118

the14.ir/10200


0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

معادله ی امنیتی *