محل دفن امیرالمومنین (ع) در نجف یا کوفه؟!

/۰ دیدگاه /در , , /توسط

کد 6430

متن شبهه یا سوال:

قبر علی علیه السلام در نجف نیست و هنگام فوت در کوفه دفن شد. فرزندان او به دلیل ترس از حمله خوارج، ۱۳ نقطه را کندند تا کسی متوجه نشود او کجا دفن شد. این روایت در کتاب کافی کلینی که معتبرترین کتاب شیعه است هم آمده. در ضمن قبر منسوب به علی در نجف، برای مغیره بن شعبه از مشاورین معاویه است!

پاسخ اجمالی

باید دانست که پس از شهادت امیرمومنان علی (ع)، فرزندان ایشان برای در امان ماندن پیکر مطهر آن حضرت از تعرض خوارج و بنی‌امیه، قبور صوری متعددی حتی در شهرهای مختلف ایجاد نمودند تا قبر واقعی امیرالمومنین (ع) مخفی بماند. پس از اینکه در قرن دوم، حکومت بنی‌امیه رو به زوال گذاشته و خوارج نیز مضمحل گردیدند، قبر مطهر آن حضرت در محل کنونی خود و در دوران امام صادق (ع) و معاصر بنی‌عباس آشکار گردید. روشن شدن محل دفن آن حضرت، در چند مرحله صورت پذیرفت:

1. در مرحله اول، قبر مطهر حضرت علی (ع)، توسط امام صادق (ع) به دوستان و شیعیان نزدیک حضرتش معرفی شد. در این زمینه روایات متعددی وجود دارد.

2. مرحله دوم در آشکار شدن قبر شریف آن حضرت، زمانی است که پس از اعلام امام صادق (ع)، برخی از خواص دوستان و شیعیان امیرالمومنین (ع)، به زیارت قبر شریفشان اقدام نمودند، که همین امر کم کم باعث فراگیر شدن این امر گردید.

3. مرحله سوم، زمانی است که در دوره خلافت هارون الرشید، طی اتفاقی قبر مطهر امیرالمومنین (ع) آشکار گردید که این مرحله را می‌توان، دوره‌ای نامید که دیگر این مکان شریف اعلان عمومی یافته، همه مردم از محل دفن آن حضرت آگاه شدند.

با توجه به این نکات، می‌توان اذعان نمود، قبری که در زمان امام صادق (ع) و بنی‌العباس بر مردم آشکار شد، همین قبری است که امروزه محل زیارت شیعیان و دوستان آن حضرت در نجف اشرف است. نظر علمای سرشناس و معروف شیعه نیز همین است. به عنوان مثال شیخ مفید در این زمینه اینگونه می‌فرماید:

«پیوسته قبر مطهر حضرت پنهان بود تا این‌که امام صادق (ع) در زمان دولت عباسی آن را آشکار و به مردم راهنمائی کرد».

در بخش دیگری از شبهه، ادعا می‌شود که «عدم وجود قبر آن حضرت در نجف»، به نقل از روایتی است که شیخ کلینی در کتاب شریف کافی بیان می‌دارد. در پاسخ باید گفت، نه تنها چنین روایتی در کتاب کافی دیده نشد بلکه روایتی در این کتاب وجود دارد که به صراحت از قرار گرفتن قبر آن حضرت در نجف سخن می‌گوید.

«عبداللَّه بن سنان گوید: عمر بن یزید نزد من آمد و گفت: سوار شو برویم من سوار شدم و همراه او رفتم تا به منزل حفص کناسی رسیدیم، او را هم از خانه بیرون آوردم، او هم همراه ما آمد تا به غری ـ نجف کنونی ـ رسیدیم و به قبری برخوردیم، عمر گفت: فرود آئید که این قبر امیرالمؤمنین است، گفتیم تو از کجا دانی؟ گفت: زمانی که امام صادق (ع) در حیره بود، بارها در خدمتش به اینجا آمدم و به من فرمود: این قبر آن حضرتست.» (الکافی/ج2/ص353)

اما اینکه، «قبر فعلی آن حضرت در نجف، محل دفن مغیرة بن شعبه از مخالفان امیرالمومنین است» این هم بیانی بدون پشتوانه و بدون سند صحیح است. بلکه بنا به اذعان علمای شیعه و سنی قبر مغیره در ناحیه‌ای از کوفه واقع شده که به مرور زمان، آثار آن از بین رفته است! باید دانست، در بین علمای اهل سنت، تنها کسانی که قائل به این موضوع هستند، خطیب بغدادی و ابن تیمیه اند. اما در نقطه مقابل، تعداد زیادی از بزرگان اهل سنت همچون «ابن عساکر»، «یاقوت حموی»، «ابن حزم آندلسی»، «ابن ابی الحدید» و «ابن صباغ مالکی» نظری خلاف این داشته و گفته اند که قبر «مغیره» در محل دیگری در کوفه دفن شده است.

پاسخ تفصیلی

در پاسخ به شبهه فوق، باید دانست که پس از شهادت امیرمومنان علی علیه السلام، فرزندان ایشان برای در امان ماندن پیکر مطهر آن حضرت از تعرض خوارج و بنی‌امیه، قبور صوری متعددی حتی در شهرهای مختلف ایجاد نمودند تا قبر واقعی امیرالمومنین علیه السلام مخفی بماند. پس از اینکه در قرن دوم، حکومت بنی‌امیه رو به زوال گذاشته و خوارج نیز مضمحل گردیدند، قبر مطهر آن حضرت در محل کنونی خود و در دوران امام صادق علیه السلام و معاصر بنی عباس آشکار گردید. روشن شدن محل دفن آن حضرت، در چند مرحله صورت پذیرفت:

1. در مرحله اول، قبر مطهر حضرت علی علیه السلام، توسط امام صادق علیه السلام به دوستان و شیعیان نزدیک حضرتش معرفی شد. در این زمینه روایات متعددی وجود دارد، که در ذیل به یک نمونه از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• «عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ حَمَلْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ (علیه‌السّلام) فَلَمَّا انْتَهَیْتُ اِلَی النَّجَفِ قَالَ یَا صَفْوَانُ تَیَاسَرْ حَتَّی تَجُوزَ الْحِیرَةَ فَتَاْتِیَ الْقَائِمَ قَالَ فَبَلَغْتُ الْمَوْضِعَ الَّذِی وَصَفَ لِی فَنَزَلَ وَتَوَضَّاَ ثُمَّ تَقَدَّمَ هُوَ وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْحَسَنِ فَصَلَّیَا عِنْدَ قَبْرٍ فَلَمَّا قَضَیَا صَلَاتَهُمَا قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ اَیُّ مَوْضِعٍ هَذَا الْقَبْرُ قَالَ هَذَا قَبْرُ عَلِیِّ بْنِ اَبِی طَالِبٍ (علیه‌السّلام) وَهُوَ الْقَبْرُ الَّذِی تَاْتِیهِ النَّاسُ هُنَاکَ/ صفوان جمّال می‌گوید: من حضرت امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) را بر شتران خود سوار کرده به طرف نجف آوردم و چون به حیره ـ محل فعلی قبر امام علی علیه السلام ـ رسیدند، فرمودند: یا صفوان! به دست چپ میل کن تا از حیره بگذریم و به طرف قائم برو. ـ ظاهرا قائم علامتی بوده است در حوالی نجف ـ . به آن جائی رسیدیم که قبر حضرت امیر را در آنجا نشان می‌دادند. حضرت به زیر آمدند و وضو ساختند و پیش ایستادند و با عبداللَّه بن الحسن نماز گزاردند. چون از نماز فارغ شدند، پرسیدم فدایت شوم! این چه موضع است؟ فرمود که این قبر علیّ بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) است و این قبری است که شیعیان به زیارتش می‌آیند.» (الغارات/ج2/ص850)

2. مرحله دوم در آشکار شدن قبر شریف آن حضرت، زمانی است که پس از اعلام امام صادق علیه السلام، برخی از خواص دوستان و شیعیان امیرالمومنین، به زیارت قبر شریفشان اقدام نمودند، که همین امر کم کم باعث فراگیر شدن این امر گردید. به این روایت توجه بفرمایید:

• «اَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ ابن‌اَبِی عُمَیْرٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ اَتَانِی عُمَرُ (عَمْرُو) بْنُ یَزِیدَ فَقَال لِی ارْکَبْ فَرَکِبْتُ مَعَهُ فَمَضَیْنَا حَتَّی اَتَیْنَا مَنْزِلَ حَفْصٍ الْکُنَاسِیِّ فَاسْتَخْرَجْتُهُ فَرَکِبَ مَعَنَا ثُمَّ مَضَیْنَا حَتَّی اَتَیْنَا الْغَرِیَّ فَانْتَهَیْنَا اِلَی قَبْرٍ فَقَالَ انْزِلُوا هَذَا قَبْرُ اَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه‌السّلام) فَقُلْنَا مِنْ اَیْنَ عَلِمْتَ فَقَالَ اَتَیْتُهُ مَعَ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه‌السّلام) حَیْثُ کَانَ بِالْحِیرَةِ غَیْرَ مَرَّةٍ وَخَبَّرَنِی اَنَّهُ قَبْرُه/ عبداللَّه بن سنان گوید: عمر بن یزید نزد من آمد و گفت: سوار شو برویم من سوار شدم و همراه او رفتم تا به منزل حفص کناسی رسیدیم، او را هم از خانه بیرون آوردم، او هم همراه ما آمد تا به غری ـ نجف کنونی ـ رسیدیم و به قبری برخوردیم، عمر گفت: فرود آئید که این قبر امیرالمؤمنین است، گفتیم تو از کجا دانی؟ گفت: زمانی که امام صادق (علیه‌السّلام) در حیره بود، بارها در خدمتش به اینجا آمدم و به من فرمود: این قبر آن حضرتست.» (الکافی/ج2/ص353)

3. مرحله سوم، زمانی است که در دوره خلافت هارون الرشید، طی اتفاقی قبر مطهر امیرالمومنین علیه السلام آشکار گردید که این مرحله را می‌توان، دوره‌ای نامید که دیگر این مکان شریف اعلان عمومی یافته، همه مردم از محل دفن آن حضرت آگاه شدند. داستانِ این حادثه را صاحب کتاب شریف «اعیان الشیعه» اینگونه نقل می‌کند:

• عبداللّه حازم می‌گوید: روزی همراه‌ هارون‌الرشید برای شکار از کوفه خارج شدیم در غریین و ثویه ـ نواحی مختلف در نجف فعلی ـ چند آهو را مشاهده کردیم، بازهای شکاری و سگ‌ها را بطرف آن‌ها فرستادیم که به مدت یک ساعت آن‌ها را دنبال کردند آخرالامر آهوان بی‌چاره و مستاصل شده خود را به پناه تپه‌ای درآوردند. در اینحال بازها به طرفی رفته و سگ‌های شکاری به جانب ما بازگشتند. هارون از این پیش آمد شگفت زده شد. اما بلافاصله آهوان از آن به پایین آمدند دو مرتبه بازها و سگ‌ها به آن‌ها حمله کردند اما باز آن‌ها که خود را بیچاره دیدند به همان پشته پناه بردند تا سه مرتبه این عمل تکرار شد و آن روز از شکار باز ماندند. هارون دستور داد بروید در این نزدیکی هر کسی را ملاقات کردید به حضور آورید تا ما را از آن قضیه مطلع گرداند. پیرمردی از قبیله بنی‌اسد را حاضر کردند.‌ هارون پرسید این پشته و قضیه آن را کاملا بیان کن و ما را از پیش آمدی که دیده‌ایم اطلاع بده؟ پاسخ داد: اگر مرا امان دهی حقیقت آن را برای تو شرح خواهم داد.‌ هارون گفت: با خدا پیمان بستم که اگر حقیقت آن را بگوئی بتو آسیبی نرسانم. آن مرد گفت: پدرم از پدرانش نقل می‌کرده که در زیر این پشته مرقد مطهر امیرالمؤمنین است و آن را خدای متعال حرم امن خود قرار داده هرکس بدان‌جا پناهنده شود از هر آسیب و گزندی در امانست. هارون از شنیدن این حقیقت به خود آمد، پیاده شد وضو گرفت و در کنار آن پشته نماز گزارد. صورت بخاک مالید و گریست و از آنجا بازگشتیم.» (ترجمه ارشاد مفید/ج1/ص23)

با توجه به این سه روایت، که نمونه‌ای از روایات متعدد در این زمینه است، می‌توان اذعان نمود، قبری که در زمان امام صادق علیه السلام و بنی‌العباس بر مردم آشکار شد، همین قبری است که امروزه محل زیارت شیعیان و دوستان آن حضرت در نجف اشرف است. نظر علمای سرشناس و معروف شیعه نیز همین است. به عنوان مثال شیخ مفید در این زمینه اینگونه می‌فرماید:
«پیوسته قبر مطهر حضرت پنهان بود تا این‌که امام صادق (علیه‌السّلام) در زمان دولت عباسی آن را آشکار و به مردم راهنمائی کرد». (الارشاد/ج1/ص14)

علامه سید محسن امین هم در این زمینه اینگونه می‌نویسد:

«امام صادق (علیه‌السّلام) گروهی از یارانش را از قبر محل قبر امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) در پشت کوفه در همان مکان معروف آگاه ساخت. از جمله اصحابش ابوبصیر، عبدالله بن طلحه، معلی بن خنیس، یونس بن ظبیان، و زراره و غیر آن‌ها است. پیش از امام صادق علیه السلام، امام سجاد (علیه‌السّلام) با غلامش از حجاز برای زیارت قبر جدش به عراق می‌آمد و بر می‌گشت، اما همه مردم به قبر مطهر آگاهی نیافتند. پس از امام صادق (علیه‌السّلام)،‌ هارون‌الرشید پنجمین خلیفه عباسی بعد از سال ۱۷۰ آن قبر مطهر را آشکار کرد و پس از آن همه مردم آن را شناختند». (اعیان الشیعه/ج1/ص530)

در بخش دیگری از شبهه، ادعا می‌شود که «عدم وجود قبر آن حضرت در نجف»، به نقل از روایتی است که شیخ کلینی در کتاب شریف کافی بیان می‌دارد. در پاسخ باید گفت، نه تنها چنین روایتی در کتاب کافی دیده نشد بلکه همین روایتی که ما در بخش «مرحله دوم آشکار شدن قبر» به آن اشاره کردیم، روایتی است که مرحوم کلینی در کتاب «الکافی» آورده است.

اما اینکه، «قبر فعلی آن حضرت در نجف، محل دفن مغیرة بن شعبه از مخالفان امیرالمومنین است» این هم بیانی بدون پشتوانه و بدون سند صحیح است. بلکه بنا به اذعان علمای شیعه و سنی قبر مغیره در ناحیه ای از کوفه واقع شده که به مرور زمان، آثار آن از بین رفته است! باید دانست، در بین علمای اهل سنت، تنها کسانی که قائل به این موضوع هستند، خطیب بغدادی و ابن تیمیه اند. اما در نقطه مقابل، تعداد زیادی از بزرگان اهل سنت همچون «ابن عساکر»، «یاقوت حموی»، «ابن حزم آندلسی»، «ابن ابی الحدید» و «ابن صباغ مالکی» نظری خلاف این داشته و گفته اند که قبر «مغیره» در محل دیگری در کوفه دفن شده است.

با توجه به این نکات می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که شبهه مذکور، از سوی دشمنان امیرالمومنین علیه السلام مطرح شده تا بتواند اعتقادات خیل ارادتمندان آن حضرت را متزلزل نماید.

    مطالعه بیشتر

    –

    the14.ir/6430


    0 پاسخ

    دیدگاه خود را ثبت کنید

    تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
    در گفتگو ها شرکت کنید.

    پاسخی بگذارید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    معادله ی امنیتی *